Дигестивни ферменти

Разградувањето на хранливите материи надвор од организмот може да се оствари на високи температури и во присуство на силни бази или киселини. Меѓутоа, истите материи лесно и релативно брзо се разложуваат во дигестивниот систем под влијание на дигестивните сокови. Јаглехидратите се распаѓаат на моносахариди, протеините на аминокиселини, а мастите на глицерол и масни киселини. Ваквото лесно и брзо разградување на хранливите материи се должи на присуството на специфични материи во дигестивните сокови, наречени ферменти.Ферментите од дигестивниот тракт се делат на три групи.

• амилази - Учествуваат во разградбата на јаглехидратите;
• протеази - Учествуваат во разградбата на протеините;
• липази - Учествуваат во разградбата на мастите.

  Варење во усната празнина

• 
  По внесување на храната во усната празнина прво се определува вкусот, од што зависи дали храната ќе биде задржана или отстранета.
  Во усната празнина започнува варење на храната. Нејзиниот престој во усната празнина е кус и трае 10-20 секунди. Храната трпи механичка и хемиска обработка. Физичката обработка на храната се состои во нејзиното ситнење (џвакање). При џвакањето храната се навлажнува со плунка.
  Плунката (салива) претставува секрет на три пара плунковни жлезди, доушни, подвилични, подјазични. Плунката претставува бистра, безбојна, лесно леплива течност со реакција која може да биде лесно алкална и лесно кисела. Најголем дел од плунката отпаѓа на вода (98, 5-99 %). Остатокот го сочунуваат неорганските материи. Неорганските материи се состојат од солите на натриум, калиум, калциум и др. Во плунката се наоша лесно леплива материја муцин. Во процесот на џвакањето храната се натопува со плунка и се формира залак (болус) површината на залакот се обложува со плунка, а присуството на муцинот во залакот му овозможува лесно лизгање низ голтникот и хранопроводот.

  Плунковните жлезди лачат фермент птијалин или амилаза. Во присуство на овој фермент, скробот амулум се разлага до дисахаридот малтоза.

  Голтање

  Голтањето претставува сложен физиолошки акт и се дели на три фази.

  • букална (волева);
  • фариенгална (волева);
  • езофагеална (рефлексна).

  Варење во желудникот

  Желудечен сок. Жлездите на желудочната лигавица дневно лачат околу 1 - 1,5 литри сок. Лачењето е постојано, а во тек на процесот на варење на храна тоа се засилува.
  Постојат три вида желудочни клетки.
  • главни - лачат ензими (главно пепсин);
  • обложни - лачат хлороводородна киселина (HCl);
  • споредни - лачат лигава материја наречена муцин.
  Желудочен сок е бистра, безбојна течност со силно кисел вкус. Главните состојки на желудочниот сок се: вода, минерални материи, хлороводородна киселина, ферменти и ...
  Желудочниот сок содржи три ферменти.
  • пепсин - пепсинот е протеолитичен фермент. Тој ја започнува разградбата на протеините до албумози и пептони, а целосно разградување се остварува под влијание на протеолитичките ферменти присутни во панкреасниот сок;
  • лабфермент - лабферментот е задолжен за згрутчување и засирување на млекото;
  • липаза - липазата (липолитичен фермент) од желудечниот сок зема учество во варењето на емулгираните масти од млекото разградувајќи ги со глицерин и масни киселини.
    Останатите масти се разградуваат во тенкото црево под влијание на цревната и панкреасната липаза. Улогата на муцинот се состои во чувањето на желудочната лигавица од дејството на хлороводородната киселина.

• Желудникот претставува дел од дигестивниот тракт сместен меѓу хранопроводот и тенкото црево. Тој служи како резервоар за храна, а во исто време и како место каде што храната се меша со желудочниот сок. Создадената полутечна мешавина на храна со желудочниот сок се нарекува химус. Во желудникот се врши и разложување на некои хранливи материи под дејство на ензими. Храната во желудникот се задржува 4-10 часа
  .

  Универзитет Гоце Делчев